حقوق معوقه یکی از دغدغههای اصلی در روابط کاری است؛ موضوعی که به محض شنیدنش، ذهن هرکسی را به سمت تأخیر در پرداخت حقوق و سختیهای مالی میبرد. وقتی کارفرما در پرداخت دستمزد، مزایا یا مطالبات قانونی کوتاهی میکند، نتیجه چیزی جز فشار اقتصادی برای کارگر و افزایش خطرات حقوقی و مدیریتی برای کارفرما نخواهد بود.
در این مطلب از «پارسیک حساب» به صورت کامل و کاربردی به حقوق معوق میپردازیم؛ اینکه دقیقاً چه معنایی دارد، چه جایگاهی در قانون کار برای آن تعریف شده، چه حقوق و تکالیفی را برای کارگر و کارفرما ایجاد میکند و مهمتر از همه اینکه چطور میتوان از بروز آن پیشگیری کرد.
تعریف و مفهوم حقوق معوقه به زبان ساده
در حسابداری حقوق و دستمزد، حقوق و مزایای معوقه به پرداختیهایی گفته میشود که کارفرما بر اساس تعهد قراردادی یا قانون، موظف به پرداخت آن بوده، اما به هر دلیلی نسبت به پرداخت، اقدام نکرده است. به عبارت دیگر:
- کارگر یا کارمند در واحد اقتصادی وظایفی انجام داده است؛
- در قرارداد یا قانون، زمان پرداخت حقوق مشخص گردیده؛
- اما کارفرما در موعد مقرر، آن مبلغ را پرداخت نکرده است؛
این طلبِ پرداخت نشده، به معنی معوقه حقوق میباشد.
معوقات ممکن است شامل مزد پایه و یا سایر مؤلفهها مانند اضافه کاری، مزایا، پاداش، حق سنوات، سود، حق مسکن و غیره باشد. در این حالت وقتی کارفرما به تعهد خود در زمان مقرر عمل نکند، کارگر این حق را دارد که برای مطالبه حقوق و مزایای معوقه خود اقدام قانونی نماید.
نکات مهم درباره معوق حقوق
برخی نکات مهم در زمینه حقوق معوقه در قانون کار عبارتند از:
- شکایت و مطالبه حقوق معوقه کارگر و کارمند را میتوان از طریق مراجع قانونی از جمله اداره کار، هیأت تشخیص و هیأت حل اختلاف پیگیری کرد.
- طبق ماده 148 و 171 قانون کار، عدم پرداخت حقوق معوقه کارگران مجاز نمیباشد. مجازات عدم پرداخت حقوق کارگر می تواند شامل جریمه مالی و پرداخت معوقات به همراه سود تاخیر باشد.
- در محاسبه، معوق حقوق با حقوق عادی تفاوتی ندارد؛ یعنی مبلغی که کارفرما پرداخت میکند همان مبلغ اصل حقوق است. مگر اینکه قرارداد کار یا رای دادگاه، شرطی برای جریمه دیرکرد پرداخت حقوق و یا تاخیر مشخص کرده باشد.
- درصورتی که کارفرما پس از اخراج غیرموجه کارگر، نسبت به بازگردان او امتناع کند، طبق ماده 27 و 156 قانون کار، موظف است نسبت به پرداخت حقوق معوقه به نرخ روز و از زمان اخراج تا زمان بازگشت، اقدام نماید.
- کسورات حقوق و دستمزد مانند بیمه تامین اجتماعی و مالیات، طبق قانون از حقوق کارگر کسر میشود و اگر این مبالغ به هر دلیلی معوق بماند، کارفرما همچنان موظف است آنها را به مراجع ذیربط پرداخت نماید.
نحوه محاسبه حقوق معوقه کارگران و کارمندان
اکثر کارکنان وقتی با تأخیر در دریافت دستمزدشان روبهرو میشوند، دقیقاً نمیدانند معوقه در حقوق چگونه محاسبه میشود.
برای مثال:
کارمندی را درنظر بگیرید که در قرارداد حقوق 1404 خود باید ماهانه 15میلیون تومان دریافت میکرده اما پس از سه ماه کار، هنوز هیچ دریافتی نداشته است. در این حالت حقوق معوق او 45 میلیون تومان خواهد بود.
این مبلغ توافق شده در شروع کار، در اسناد مالی به عنوان «حقوق معوقه به نرخ روز» ثبت می گردد.
- از دید حسابداری نیز ثبت حقوق معوقه در دفاتر مالی باید به شکل صحیح صورت گیرد. در این ثبت، معوقات حقوق و مزایا، به عنوان بدهی کارفرما به کارگر شناسایی میشود. البته امروزه شرکتها و سازمانها جهت پیشگیری از خطا و ارائه گزارشهای شفاف مالی از نرم افزار حسابداری تخصصی استفاده میکنند.
وظیفه اداره کار در مقابل حقوق معوقه
اداره کار، مرجع اصلی برای رسیدگی به اختلافات میان کارگر و کارفرما است و تمامی مسائلی که مربوط به حداقل دستمزد، اضافه کاری، بیمه و حتی پرداخت معوقه حقوق میشود، بر اساس قوانین این اداره مورد بررسی قرار میگیرد. اگر مشخص شود که کارفرما در پرداخت حقوق تعلل کرده، علاوه بر پرداخت اصل حقوق، ممکن است مجبور به جبران خسارت تأخیر در پرداخت حقوق کارگر نیز گردد.
نحوه ثبت شکایت برای حقوق معوقه
زمانی که کارگر یا کارمند با حقوق معوق روبرو شد، در چنین شرایطی اولین قدم همیشه گفتوگو و مذاکره مستقیم با کارفرما است. خیلی وقتها مشکل با همین تعامل ساده حل شده و کارفرما اقدام به واریز حقوق معوقه مینماید.
اما اگر مذاکره نتیجه نداشت:
بهتر است موضوع به شکل رسمی پیگیری شود. ارسال یک اظهارنامه یا نامه کتبی میتواند باعث قانونی شدن مطالبه شما گردد. در صورتی که همچنان پاسخی دریافت نکردید، آخرین راهکار، ثبت شکایت برای حقوق معوقه در اداره کار یا سایر مراجع قانونی است.
طبق قوانین جاری برای ثبت شکایت حقوق معوقه، مراحل زیر باید به ترتیب انجام شوند.
| مرحله | شرح مختصر |
|---|---|
| ۱. مراجعه به شعبه تأمین اجتماعی | جهت یافتن شعبه اداره کار مرتبط، به شعبه تأمین اجتماعی کارگاه خود مراجعه کنید. |
| ۲. دریافت نامه از اداره کار | از اداره کار، فرم مربوط به طرح شکایت از کارفرما بابت حقوق معوقه را دریافت نمایید. |
| ۳. جمعآوری مستندات | مدارک کاری مانند قرارداد، میزان کارکرد و دستمزدهای پرداخت نشده را به همراه داشته باشید. |
| ۴. تحویل مدارک به اداره کار | مدارک را به اداره کار برده و دادخواست شکایت را دریافت کنید. |
| ۵. جلسه سازش | جلسه سازش به جهت توافق طرفین توسط اداره کار برقرار میشود. |
| ۶. عدم توافق یا عدم حضور | در صورت عدم توافق طرفین و یا عدم حضور در جلسه، شکایت ادامه یافته و جلسه تشخیص برگزار میشود. |
| ۷. جلسه تشخیص | در این جلسه، جزئیات شکایت بررسی و اگر لازم باشد، شکایت ادامه مییابد. |
| ۸. جلسه حل اختلاف | در صورت عدم توافق، پرونده به جلسه حل اختلاف فرستاده شده و رای نهایی صادر میگردد. |
نمونه نامه درخواست
شیوهای که برای درخواست پرداخت حقوق معوقه از کارفرما انتخاب میکنید اهمیت زیادی دارد. در صورتی که این درخواست یا نامه به شکل صحیح نوشته شود، هم میتواند راهی برای دریافت سریع مطالبات باشد و هم در صورتی که اختلاف به مراجع قانونی کشیده شود، بهعنوان مدرک معتبر مورد استفاده گیرد. در ادامه یک نمونه نامه برای مطالبه حقوق معوقه از کارفرما آورده شده است.
دانلود نمونه درخواست حقوق معوقه
پیشگیری از حقوق معوقه در سازمانها
برای پیشگیری از مشکلات مربوط به پرداختها، ضروری است که کارفرما علاوه بر دقت و رعایت قوانین کار، به موضوعات مدیریتی و مالی نیز توجه داشته باشد. به این طریق میتوان از بروز مسائلی مانند صدور حکم تاخیر در پرداخت حقوق کارگران یا کارمندان و یا جریمه دیرکرد پرداخت حقوق و موارد مشابه جلوگیری نمود.
راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از حقوق معوقه چیست
- برنامهریزی مالی دقیق: تخصیص دقیق بودجه برای پرداخت حقوق و مزایا یکی از اصولی است که از بروز مشکلات مالی در پرداختها جلوگیری میکند.
- قراردادهای شفاف: باید در قراردادها تمام جزئیات مربوط به نحوه پرداخت و جبران خسارت در صورت تاخیر به روشنی ذکر شود.
- صدور فیش حقوقی و مستندسازی: به کمک نرم افزار حقوق و دستمزد پارسیک حساب، فیشهای حقوقی صادر و تمامی تراکنشها بهطور دقیق ثبت خواهد شد تا در صورت بروز اختلاف، مستندات قابل اعتمادی در دسترس باشند.
- رفع تأخیرهای مکرر: در صورتی که کارفرما به صورت مداوم در پرداختیها تاخیر داشته باشد، لازم است که ساختار مالی و نقدینگی سازمان بازنگری و اصلاح گردد.
- آموزش مدیران و کارکنان: اطلاعرسانی به مدیران و کارگران در زمینه حقوق قانونی و تبعات قضایی تاخیر در پرداخت، میتواند بهطور قابل توجهی از بروز مشکلات جلوگیری کند.
- حساب بانکی مجزا و تضمین نقدینگی: ایجاد یک حساب کاربری جداگانه به جهت پرداخت حقوق پرسنل باعث میشود که پرداخت حقوق و مزایا در اولویت قرار گیرد.
جمعبندی
در پایان باید گفت که درک درست از حقوق معوقه و پرسشهایی مانند حقوق معوقه یعنی چه و یا نحوه مدیریت معوقه حقوق کارمندان دولت و کارگران، هم برای کارکنان و هم برای کارفرمایان حیاتی خواهد بود. یکی از راههای ساده و حرفهای برای پیشگیری از بروز این مشکلات، به کارگیری نرم افزار حسابداری پارسیک حساب است. این ابزار هوشمند با محاسبه دقیق و بهروز حقوق و مزایا و ثبت شفاف مطالبات کارکنان و ارائه گزارشهای منظم مالی؛ مدیریت مالی کسب و کار شما را مطمئن میسازد.
